Đại thủy nông Kẻ Gỗ - thành quả to lớn tổng hợp sức mạnh ý Đảng - lòng Dân của Nghệ Tĩnh và cả nước những năm 1976 - 1980 thời kỳ đầu xây dựng đất nước sau chiến tranh. Công trình được thực hiện khẩn trương, quyết liệt với tinh thần “có một viên gạch, một lao động cũng dành cho xây dựng Kẻ Gỗ”. Phát huy tinh thần lao động sáng tạo, ý chí, quyết tâm vượt qua gian khó trong quá trình xây dựng công trình hồ Kẻ Gỗ, những năm qua, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân Hà Tĩnh luôn đoàn kết, nỗ lực vươn lên, đạt được nhiều kết quả nổi bật trên tất cả các lĩnh vực, phấn đấu đưa Hà Tĩnh phát triển nhanh và bền vững.

Đại công trình hồ Kẻ Gỗ, biểu tượng của ý Đảng với lòng Dân

     Nằm trên địa phận 3 huyện Cẩm Xuyên, Kỳ Anh và Hương Khê, công trình hồ Kẻ Gỗ làm nhiệm vụ điều tiết nước giảm lũ cho vùng hạ du, vừa phục vụ tưới cho vùng sản xuất lúa rộng lớn của huyện Cẩm Xuyên, huyện Thạch Hà và thành phố Hà Tĩnh; được thiết kế có lưu vực rộng 223km2, lòng hồ rộng 2,9km, dài 22km, trữ lượng nước 345 triệu m3, có khả năng tưới cho 24.136ha, diện tích thực tưới là 15.000ha; công trình thủy lợi gắn với thủy điện có công suất khoảng 2.300kW; là hồ nuôi, thả cá với sản lượng 800 đến 1.000 tấn/năm, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

     Xây dựng công trình hồ Kẻ Gỗ là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, là mong ước qua nhiều thế hệ lãnh đạo và Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh, nhất là các địa phương Cẩm Xuyên, Thạch Hà, thị xã Hà Tĩnh ngày đó. Theo tài liệu từ thời Pháp thuộc, năm 1934 nhà cầm quyền thuộc địa đã cho khảo sát để đắp đập ở vùng Kẻ Gỗ, nhưng vì nhiều lý do nên công trình không được triển khai. Sau ngày hòa bình lập lại ở miền Bắc (1954), Đảng bộ Hà Tĩnh khi bàn phương án thủy lợi đã đề cập đến việc xây dựng công trình hồ Kẻ Gỗ nhưng do chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ nên việc này phải dừng lại. Đến năm 1967, do yêu cầu cấp thiết của việc giảm thiểu lũ lụt và phục vụ tưới, tiêu, sản xuất nông nghiệp của vùng hạ du, Bộ Thủy lợi đã cho tiến hành khảo sát Kẻ Gỗ, đến tháng 12/1974, Chính phủ ra quyết định phê chuẩn nhiệm vụ thiết kế hồ chứa nước Kẻ Gỗ .

     Từ tháng 02/1975, tỉnh Hà Tĩnh đã thành lập Ban chỉ huy công trường, làm 17km đường giao thông, xây dựng hệ thống thông tin, liên lạc, sản xuất vật liệu xây dựng (cát, sỏi), chuẩn bị thủ tục, tổ chức lực lượng lao động và các phương tiện kỹ thuật cho việc xây dựng công trình hồ Kẻ Gỗ. Đến cuối năm 1975, tỉnh đã huy động 2.500 lao động thủ công làm kênh mương và đưa phương tiện kỹ thuật hoạt động trên khu vực đầu mối. Ngày 26/3/1976, công trình đại thủy nông hồ Kẻ Gỗ chính thức được khởi công.

      Để xây dựng hồ Kẻ Gỗ, cùng với hỗ trợ của Trung ương, tỉnh đã huy động hàng chục ngàn lượt lao động từ nhiều địa phương. Các huyện Thạch Hà, Cẩm Xuyên, thị xã Hà Tĩnh vừa trực tiếp lao động vừa làm công tác hậu phương tại chỗ, bảo đảm 62% nhân lực lao động với 2.660.000 ngày công. Cùng với nhân dân địa phương có nhiều lực lượng tham gia thi công . Nhân lực lao động thường xuyên trên công trường là 10.200 người, trong đó có 3.000 thợ kỹ thuật.

     Trong thời gian thi công, các lực lượng lao động đã đào đắp gần 11 triệu m¬3 đất, đá; sử dụng 21.900 tấn xi măng, 6.100 tấn thép, 3.900 m¬3 gỗ; đổ 10 vạn m¬3 bê tông; di chuyển 1.200 hộ dân về khu dân cư mới . Với quyết tâm cao của cấp ủy, chính quyền địa phương, sự quan tâm chỉ đạo của các bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là nỗ lực to lớn của Nhân dân tỉnh nhà, ngày 26/3/1979 công trình đại thủy nông hồ Kẻ Gỗ được hoàn thành trước thời gian theo dự kiến 3 năm. Điều đáng khâm phục đó là chỉ với cuốc, xẻng và quang gánh - dụng cụ lao động chính của hàng chục vạn dân công trên công trường, cùng điều kiện thời tiết khắc nghiệt của miền Trung, địa hình địa chất phức tạp, điều kiện thi công kỹ thuật công nghệ còn hạn chế, nhưng đã hoàn thành một khối lượng công việc khổng lồ, đưa công trình vượt tiến độ so với kế hoạch. Thành công đó đã thể hiện ý chí, quyết tâm, nỗ lực vượt mọi khó khăn của các lực lượng; thể hiện cho tinh thần sáng tạo, lao động cần cù với tổ chức khoa học, ý thức kỷ luật cao. Từ đây, hơn 30 vạn người dân sống ở khu vực xung quanh Kẻ Gỗ thoát khỏi cảnh hạn hán, lũ lụt, góp phần đem lại mùa màng tốt tươi, đời sống Nhân dân được nâng lên.

     Hồ Kẻ Gỗ là thành quả to lớn của thời kỳ đầu xây dựng và phát triển đất nước sau chiến tranh. Công trình không chỉ có ý nghĩa về mặt kinh tế mà còn có giá trị văn hóa, một vùng cảnh quan, sinh thái phục vụ du lịch đã hình thành, trở thành đề tài sinh động của thơ ca, truyện ngắn, âm nhạc, phim ảnh có giá trị. Từ việc xây dựng công trình đại thủy nông hồ Kẻ Gỗ, chúng ta đã đúc rút được nhiều bài học quý để vận dụng vào thực tiễn xây dựng quê hương, đất nước, đó là:

     Đường lối, chủ trương đúng đắn, phù hợp thực tiễn, đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân là yếu tố quan trọng quyết định thành công. Xây dựng hồ Kẻ Gỗ trong bối cảnh đất nước vừa thống nhất, kinh tế gặp nhiều khó khăn, tập trung sản xuất nông nghiệp, phát huy thế mạnh về đất đai và nguồn nhân lực vốn có là một chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, đáp ứng sự mong mỏi của cấp ủy, chính quyền và Nhân dân địa phương qua nhiều thế hệ, do đó được Nhân dân đồng lòng hưởng ứng.

     Phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn nhưng chúng ta đã huy động một lực lượng lớn cán bộ, công nhân kỹ thuật, dân công, thanh niên xung phong và các tầng lớp nhân dân đến từ nhiều vùng quê khác nhau tham gia xây dựng công trình, với khát khao cống hiến cho quê hương, đất nước, muốn góp một phần công sức của mình để hoàn thành công trình lịch sử.

     Tổ chức lực lượng, phân bổ nguồn lực, điều hành hiệu quả - yếu tố cốt lõi trong quản lý. Việc bố trí đúng người, đúng việc, phân công phụ trách, phân bổ, quản lý nguồn lực, phân chia khu vực lao động trên công trường là yếu tố quyết định thành công của công trình. Thành công trong xây dựng hồ Kẻ Gỗ để lại bài học quan trọng về tổ chức thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước; về công tác lãnh đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền và đội ngũ cán bộ trực tiếp quản lý điều hành trên thực tế.

     Tinh thần đoàn kết, đề cao kỷ luật, phát huy sáng tạo trong lao động, sản xuất. Quá trình xây dựng hồ Kẻ Gỗ đã giải quyết đúng đắn, hài hòa mối quan hệ giữa phát huy dân chủ, đoàn kết với tăng cường kỷ luật, kỷ cương, yếu tố quan trọng để phát huy sức mạnh Nhân dân trong toàn tỉnh và lực lượng lao động trên công trường tạo nên sức mạnh tổng hợp của khối liên minh Công - Nông - Trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng; phát huy tính sáng tạo trong lao động, sản xuất, cải tiến kỹ thuật, ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào thực tiễn, nâng cao năng suất lao động, đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng công trình.

Vượt khó, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân Hà Tĩnh tiếp tục vươn lên

Phát huy tinh thần lao động sáng tạo, ý chí, quyết tâm vượt gian khó và từ những bài học kinh nghiệm đúc rút trong quá trình xây dựng công trình hồ Kẻ Gỗ, hơn 45 năm qua, nhất là sau khi tái lập tỉnh (1991), Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân Hà Tĩnh luôn đoàn kết, ra sức thi đua lao động sản xuất, nỗ lực vươn lên đạt được nhiều kết quả nổi bật trên tất cả các lĩnh vực. Từ một tỉnh nghèo, điểm xuất phát thấp, đến nay, đã vươn lên đứng trong nhóm các tỉnh dẫn đầu khu vực. So với những năm đầu tái lập tỉnh, thu ngân sách tăng 1.000 lần; GDP bình quân đầu người tăng 113 lần; tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn mới hiện nay giảm còn 2,4%. Công tác cải cách hành chính có nhiều chuyển biến tích cực. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội tiếp tục được chú trọng , công tác an sinh xã hội được triển khai sâu rộng . Chính trị - xã hội ổn định, quốc phòng - an ninh được tăng cường, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, hoạt động đối ngoại ngày càng sâu rộng, hiệu quả.

Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị đạt được nhiều kết quả quan trọng; năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền các cấp được nâng lên. Vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội tiếp tục được khẳng định; khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố, tăng cường. Thực hiện chủ trương về sắp xếp tinh gọn cơ cấu tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị được triển khai kịp thời, đúng quy định, phù hợp với thực tiễn.

Hồ Kẻ Gỗ được tu bổ qua các thời kỳ, xây dựng nhiều hạng mục công trình như Cầu vượt, Đền thờ Tổng Bí thư Lê Duẩn, Đền thờ các anh hùng, liệt sỹ trong lòng Hồ, cùng với cảnh quan thiên nhiên hùng vỹ mà nên thơ đã trở thành điểm du lịch sinh thái, du lịch tâm linh thu hút đông đảo du khách gần xa.

Với mục tiêu xây dựng Hà Tĩnh phát triển nhanh và bền vững, trong thời gian tới, cấp ủy, chính quyền và hệ thống chính trị toàn tỉnh tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, quyết tâm khắc phục khó khăn, tập trung thực hiện hiệu quả một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Thứ nhất, tăng cường công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác chuẩn bị, tổ chức thành công đại hội đảng các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV. Thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy dân chủ đi đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương; nâng cao hiệu quả công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Đổi mới, nâng cao chất lượng xây dựng và ban hành nghị quyết, chỉ thị, kết luận; chú trọng chọn vấn đề chiến lược, đột phá để tháo gỡ nút thắt, khơi thông “điểm nghẽn”, tạo động lực phát triển.

Thứ hai, triển khai quyết liệt, hiệu quả các chủ trương của Trung ương, của tỉnh về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, sáp nhập các đơn vị hành chính. Tập trung chỉ đạo rà soát, đánh giá tổng thể, chủ động xây dựng đề án, phương án, tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, sắp xếp các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ đảm bảo theo yêu cầu, tiến độ đề ra. Xây dựng chính quyền địa phương hai cấp hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, vì Nhân dân phục vụ. Tiếp tục chỉ đạo sắp xếp tổ chức bộ máy bên trong các cơ quan, đơn vị bảo đảm tinh, gọn, mạnh, tránh chồng chéo về chức năng, không bỏ sót nhiệm vụ. Giải quyết kịp thời chế độ, chính sách cho cán bộ nghỉ hưu trước tuổi, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động dôi dư do sắp xếp, tinh gọn bộ máy; có các phương án xử lý trụ sở, tài sản dôi dư sau khi sắp xếp tổ chức, bộ máy tránh lãng phí.

Thứ ba, tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy và chính quyền các cấp; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Ứng dụng công nghệ trong lãnh đạo, quản lý, điều hành; xây dựng lộ trình đưa toàn bộ hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị lên môi trường số, bảo đảm liên thông, đồng bộ; nâng cao chất lượng dịch vụ công trực tuyến, dịch vụ số cho người dân và doanh nghiệp. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, có cơ chế, chính sách thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng, đãi ngộ nhân tài phục vụ các ngành, lĩnh vực chủ chốt thúc đẩy sự phát triển. Phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh, trí tuệ, bản lĩnh con người Hà Tĩnh. Chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương hành chính, đạo đức công vụ, văn hóa công sở. Tạo môi trường thuận lợi để cán bộ, công chức, viên chức làm việc, cống hiến, phát triển.

Thứ tư, tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững; khơi thông và phát huy tối đa mọi nguồn lực cho đầu tư, phát triển, nhất là nguồn lực trong Nhân dân; đổi mới mô hình tăng trưởng, gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; tập trung phát triển công nghiệp theo chiều sâu, tạo mọi điều kiện để các dự án trọng điểm hoàn thành và đi vào hoạt động, tạo động lực tăng trưởng mới, bổ sung nguồn thu ngân sách. Đẩy mạnh liên kết vùng, cơ cấu lại không gian phát triển; lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, trọng tâm là chuyển đổi số làm động lực chủ yếu. Nâng cao năng suất, giá trị sản xuất nông nghiệp, gắn với xây dựng nông thôn mới. Phát huy vai trò khu vực kinh tế tư nhân trở thành một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế. Quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Thứ năm, phát triển toàn diện các lĩnh vực văn hóa - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân; giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của quê hương, quan tâm xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong gia đình, dòng họ, làng xã, trường học, công sở, doanh nghiệp. Nâng cao chất lượng toàn diện giáo dục và đào tạo; chất lượng khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế. Khai thác các giá trị, di sản văn hóa, nhất là các di sản được UNESCO vinh danh; phát huy giá trị của hồ Kẻ Gỗ, các danh lam thắng cảnh trên địa bàn để phát triển du lịch, dịch vụ. Tiếp tục huy động, quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực đảm bảo an sinh xã hội; đẩy mạnh chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát; thực hiện tốt các chính sách với người có công; hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống cho người nghèo.

Thứ sáu, tiếp tục củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Tăng cường, củng cố mối quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống với các địa phương nước bạn Lào; đồng thời mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh tế đối ngoại gắn với quảng bá hình ảnh, xúc tiến đầu tư và thương mại.

     Hòa chung vào những đổi thay to lớn, mang tính lịch sử của dân tộc Việt Nam, phát huy truyền thống văn hóa, cách mạng của quê hương, tinh thần kiên cường, vượt khó và những kinh nghiệm huy động sức dân trong xây dựng công trình hồ Kẻ Gỗ, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân Hà Tĩnh nỗ lực, quyết tâm cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên thịnh vượng và phát triển.

Nguyễn Duy Lâm

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh