Sở hữu cảnh quan mỹ lệ, lại giàu giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh, hồ Kẻ Gỗ (huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) có tiềm năng trở thành khu du lịch sinh thái, điểm đến nghỉ dưỡng hàng đầu khu vực Bắc Trung Bộ nói riêng, cả nước nói chung. Muôn việc đều đã đủ, chỉ cần thêm một chút “gió đông” - là quyết tâm của lãnh đạo địa phương trong việc “mở rộng cửa” để các doanh nghiệp có tâm huyết nâng tầm giá trị hồ Kẻ Gỗ.

Đánh thức tiềm năng hồ Kẻ Gỗ

Nằm giữa các sườn đồi, núi ở huyện Cẩm Xuyên, cách trung tâm TP. Hà Tĩnh 15km về phía tây nam, hồ Kẻ Gỗ dài gần 30km, có sức chứa hơn 345 triệu m3 nước. Được xây dựng với mục tiêu ban đầu là một hồ thủy lợi, nhưng với phong cảnh tuyệt sắc, không khí thanh tịnh, hồ Kẻ Gỗ đã nhanh chóng trở thành điểm tham quan nổi tiếng. Du khách về hồ có thể chèo thuyền ngắm sóng nước mênh mang, núi rừng xanh mướt, cập bờ dạo chơi trên những hòn đảo hoang sơ, dâng hương tại đền thờ Tổng bí thư Lê Duẩn và đền thờ anh hùng liệt sĩ.

Tuy vậy, trong suốt một thời gian dài, hồ Kẻ Gỗ vẫn chỉ dừng lại ở một điểm tham quan, thay vì một điểm đến thực thụ. Du khách tới hồ không nhiều, chủ yếu là khách lẻ với mục đích ngắm cảnh, mức chi tiêu thấp. Hệ thống cơ sở vật chất phục vụ khách du lịch còn rất hạn chế, hầu như chưa có cơ sở lưu trú đạt chuẩn, rất ít cơ sở dịch vụ ẩm thực, vui chơi giải trí. Các hoạt động du lịch sinh thái đang mang tính chất tự phát; nguồn thu từ các hoạt động du lịch sinh thái hầu như không đáng kể. Điều này khiến giá trị của hồ Kẻ Gỗ chưa được phát huy tối đa, những tiềm năng rất lớn vẫn bị để ngỏ.

Đến tận năm 2012, UBND tỉnh Hà Tĩnh mới phê duyệt Đồ án quy hoạch chung xây dựng Khu du lịch hồ Kẻ Gỗ đến năm 2020, tầm nhìn 2030 tỷ lệ 1/5000. Đồ án xác định khu du lịch hồ Kẻ Gỗ có quy mô 4.816ha (diện tích mặt nước 2.030ha, đất đồi núi thấp ven hồ và đất hiện trạng khoảng 2.786ha) có tính chất của một khu du lịch sinh thái tổng hợp với hệ thống các sản phẩm du dịch - dịch vụ đa dạng, chất lượng cao, tạo động lực phát triển du lịch của khu vực.

Không gian kiến trúc cảnh quan của khu du lịch hồ Kẻ Gỗ sẽ gồm7 khu chức năng chính. Một là khu trung tâm dịch vụ đầu mối nằm ở phía bắc hồ Kẻ Gỗ bám dọc theo tỉnh lộ 22 với chức năng là khu dịch vụ đầu mối cung cấp các dịch vụ, hàng hóa, vui chơi giải trí kết hợp phục vụ lưu trú khách du lịch. Hai là các khu nghỉ dưỡng bố trí dọc theo các khu vực bờ bắc của hồ Kẻ Gỗ với chức năng là khu vực phát triển các loại hình du lịch nghỉ dưỡng dạng các khu resort cao cấp. Ba là khu du lịch cuối tuần bố trí phía tây hồ Kẻ Gỗ phát triển hệ thống cơ sở lưu trú, dịch vụ, vui chơi giải trí phục vụ khách du lịch cuối tuần.

Bốn là khu vui chơi giải trí đặc biệt nằm phía đông hồ Kẻ Gỗ với các loại hình vui chơi giải trí đặc biệt kết hợp nghỉ dưỡng. Năm là khu du lịch sinh thái tâm linh bố trí ở vùng đảo cố Tổng bí thư Lê Duẩn và khu vực lân cận gắn với du lịch sinh thái tâm linh. Sáu là khu công viên chuyên đề nằm phía đông hồ Kẻ Gỗ tiếp giáp khu du lịch tâm linh. Bảy là khu cây xanh cảnh quan phát triển trên cơ sở rừng tự nhiên hai bờ hồ Kẻ Gỗ phục vụ du lịch sinh thái, tham quan, cắm trại...

Sau khi có quy hoạch này, các doanh nghiệp đã thể hiện sự quan tâm, tìm kiếm cơ hội đầu tư tại hồ Kẻ Gỗ. Chẳng hạn năm 2018, Công ty TNHH tư vấn và giáo dục CANADA đã đề xuất dự án “Khu du lịch Kẻ Gỗ”. Theo đề xuất, dự án có quy mô 221,9ha rừng, mục tiêu đầu tư kinh doanh khách sạn, nhà hàng, du lịch sinh thái khu vui chơi giải trí tổng hợp với nhiều loại hình giải trí như đua thuyền, lướt ván, leo núi, xây dựng vườn thú vườn chim. Vị trí đề xuất dự án thuộc khoảnh 1, tiểu khu 326, nằm trên địa bàn hành chính xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên.

Năm 2021, tại cuộc làm việc với lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh, Tập đoàn TH của nữ doanh nhân Thái Hương đã bày tỏ mong muốn làm dự án nghỉ dưỡng và du lịch lòng hồ Kẻ Gỗ. Theo đề xuất của Tập đoàn TH, dự án sẽ được thực hiện trên quy mô 4.800ha (với khoảng 2.000ha mặt hồ). Tại dự án này sẽ xây dựng các hạng mục nghỉ dưỡng và du lịch lòng hồ kết hợp với dưỡng lão như bến thuyền, nhà nghỉ dưỡng, khu dưỡng lão, khu tâm linh phù hợp với quy hoạch khu du lịch hồ Kẻ Gỗ tại Quyết định 3599/QĐ-UBND tỉnh Hà Tĩnh ngày 30/11/2012.

Cần hơn sự quyết tâm

Việc phát triển các khu du lịch, nghỉ dưỡng ở hồ Kẻ Gỗ được xem là hướng đi đúng đắn trong việc khai thác và nâng cao giá trị của hồ, đóng góp tích cực vào sự phát triển của địa phương.

Theo đánh giá của GS.TS Trần Đình Hòa Giám đốc Viện khoa học thủy lợi Việt Nam, hồ Kẻ Gỗ nói riêng và các hồ khác tại Hà Tĩnh nói chung, nếu được xem xét kết hợp xây dựng các khu nghỉ dưỡng, khu du lịch sinh thái, khu hội thảo, tập huấn chuyên môn, có thể chuyển hướng kết hợp khai thác thành khu phức hợp sản xuất kinh doanh, du lịch, dịch vụ sẽ rất hợp lý, mang lại hiệu quả về mọi mặt rất lớn. Khi đó, Hà Tĩnh không chỉ thu hút khách du lịch, nghỉ dưỡng ở các khu ven biển về mùa hè mà còn thu hút được khách du lịch, nghỉ dưỡng quanh năm.(1)

Thực tế cũng cho thấy, việc khai thác các hồ thủy lợi, hồ thủy điện làm khu du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng là điều rất phổ biến tại nước ta. Các hồ Thác Bà, Hòa Bình, Ba Bể, Đại Lải, Tuyền Lâm… từ lâu đã trở thành điểm du lịch nghỉ dưỡng nổi tiếng.

Nhà điều hành đập chính hồ Kẻ Gỗ nhìn từ trên cao

Nhiều địa phương hiện nay cũng đang sốt sắng thực hiện việc quy hoạch các hồ thủy lợi, thủy điện trở thành điểm đến du lịch nghỉ dưỡng. Chẳng hạn, hồi tháng 2/2025, HĐND tỉnh Bình Dương đã ban hành nghị quyết thông qua nhiệm vụ quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 khu dịch vụ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và giải trí tại bán đảo Tha La, hồ Dầu Tiếng với số phòng lưu trú dự kiến khoảng 4.880 phòng (bao gồm khách sạn và các dạng công trình lưu trú thấp tầng khác). Các tỉnh Hải Dương, Sơn La cũng đang xúc tiến hoạt động tương tự với hồ Thanh Long, hồ Sơn La.

Với hồ Kẻ Gỗ, mặc dù đã có những đề xuất rất đáng chú ý, song cho tới nay, vẫn chưa có dự án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp nào hiện diện tại khu vực hồ. Điều này đòi hỏi những quyết tâm cao hơn của lãnh đạo địa phương trong việc thúc đẩy việc khai thác, nâng tầm giá trị của hồ Kẻ Gỗ.

Tin vui là theo Ban Quản lý khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ, dự thảo lần 1 Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ giai đoạn 2021 – 2030 đã được hoàn thành, trình cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt. Kỳ vọng trong thời gian tới, Đề án sẽ hoàn thành, giúp hồ Kẻ Gỗ sớm trở thành viên minh châu của ngành du lịch Hà Tĩnh, đóng góp nổi bật cho sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Xuân Hải